หลุมพอเพียง ปลูกทุกอย่างที่กิน กินทุกอย่างที่ปลูก หลุมเดียวจบ
หลุมพอเพียง
การทำ หลุมพอเพียง เริ่มต้นจากปลูกไม้พี่เลี้ยง เช่น กล้วยเป็นไม้ให้ร่มเงาบริเวณกลางหลุม ช่วยเก็บความชื้นและคายน้ำยามแล้ง ให้ปลูกตรงกลางค่อนไปทางตะวันตกเล็กน้อย เพราะจะช่วยบังแสงยามบ่ายที่ร้อนจัด ภายใน 1 ปีกล้วยออกเครือให้ตัดต้นแม่ออก เก็บหน่อที่แข็งแรงที่สุดไว้ หน่ออื่นแยกไปปลูกที่อื่น
หลุมพอเพียงคือการปลูกพืชในหลุม ที่เตรียมดินโดยใช้ เศษวัสดุเช่น ฟางข้าว เศษใบไม้ ปุ๋ยคอก ใส่ลงไปแล้วกลบด้วยดินเป็นชั้นๆ ปลูกหญ้าแฝกรอบหลุม ปลูกกล้วยตรงกลางเพื่อเป็นพี่เลี้ยงและปลูกพืชแบบหลากหลายชนิด หลายประเภท ในหลุมเดียวกัน เพื่อลดภาระการรดน้ำ การให้ปุย และใช้หลักการเกื้อกูลกัน ของพืชแต่ละชนิดในการป้องกันการทำลายของแมลงศัตรูพืช ซึ่งหลุมพอเพียง มีขนาด กว้างประมาณ 80-100 เซนติเมตร
ปลูกอะไรในหลุมพอเพียง ?
- พืชพี่เลี้ยง เป็นพืชที่ให้ร่มเงา เก็บความชื้น เช่น กล้วยน้ำว้ากล้วยหอม ควรปลูกทางทิศตะวันตก เพราะช่วยบังแสงช่วงบ่ายที่อากาศร้อนจัด
- พืชฉลาด เป็นพืชข้ามปี เก็บผลผลิตได้นานพอสมควร เช่นชะอม ผักหวาน มะละกอ ผักติ้ว ผักเม็ก เริ่มเก็บกินได้ตั้งแต่ 1เดือน
- พืชปัญญาอ่อน หรือ พืชรายวัน เป็นกลุ่มพืชส้มลุก ปลูกง่ายตายเร็ว ต้องคอยปลูกใหม่ ดูแลรดน้ำทุกวัน เก็บผลผลิตได้เร็วและได้ทุกวัน เช่น พริก มะเขือ กะเพรา โหระพา ตะไคร้ ข่า ฟักทอง แตงกวา ผักบุ้งจีน ฯลฯ เริ่มเก็บกินได้ตั้งแต่ 15 วัน
- พืชบำนาญ เป็นพืชยืนต้น เก็บกิน เก็บขายได้ระยะยาว เช่นขนุน มะม่วง มะนาว กระท้อน เงาะ ทุเรียน มังคุด ยางพารา เป็นต้น ในหลุมหนึ่งควรเลือกปลูกแค่ประเภทเดียว
- พืชมรดก เป็นกลุ่มไม้ใช้สอยที่อายุยืน เก็บไว้เป็นมรดกได้ เช่น ประดู่ สักทอง ยางนา สะเดา พะยง ชิงชัน ไม้พวกนี้เป็นไม้ใหญ่ ปลูกฝั่งตรงข้ามกับต้นกล้วย
หลุมพอเพียง ถือเป็นวิธีการบริหารจัดการสิ่งที่อยู่ในหลุม เริ่มจากเตรียมพื้นที่ตามขนาดที่กำหนด แล้วก็ปลูกหญ้าแฝกเป็นรูปวงกลมหรือเป็นล็อกสี่เหลี่ยม จากนั้นปลูกไม้ในหลุมนี้ ลงได้ถึง 4-5 ประเภทในหลุมเดียว โดยระยะห่างระหว่างหลุม 4×4 เมตร ถ้ามีพื้นที่ 1 ไร่ จะได้ 100 หลุม หรือถ้าไม่มีที่เป็นผืนก็สร้างหลุมไว้ตามหัวไร่ปลายนา มุมบ้าน หลังครัว ขอบบ่อน้ำ ริมทางเดิน ได้หมด ไม่ต้องมีพื้นที่เยอะก็ปลูกได้หลุมพอเพียงจะช่วย ลดภาระการรดน้ำ ปลูกซ้ำ และเกื้อต่อการกำจัดศัตรูพืช เพราะให้พืชในหลุ่มเกื้อกูลกันเอง
ข้อแนะนำ ควรปลูกหญ้าแฝกล้อมหลุมพอเพียงไว้ด้วยเพราะรากหญ้าแฝกจะเป็นร่างแหในแนวดิ่งช่วยยึดดินให้คงรูปเปรียบเสมือนกระถางธรรมชาติ เพราะปมรากแฝกจะช่วยเพิ่มธาตุอาหารในดิน ช่วยดูดซับน้ำในดินไว้ แทนที่จะซึมหายลงใต้ดินอย่างรวดเร็ว
การปลูกพืชบางอย่างที่มีกลิ่นเฉพาะ ช่วยไล่แมลงศัตรูพืชได้
หลุมพอเพียง สามารถกำจัดศัตรูพืชต่าง ๆ ได้ด้วยตัวมันเองโดยเกษตรกรไม่ต้องหาสารเคมีมาไล่ให้ยุ่งยาก พืชสามารถไล่แมลงศัตรูพืชได้ เช่น กระเทียม กะเพรา ผักชีพวกนี้แมลงจะกลัวเมื่อปลุกในหลุมพอเพียงเดียวกัน จะช่วยไล่แมลงได้ดีทีเดียว
ข้อดีของการปลูกพืชแบบหลุมพอเพียง
ถือเป็นกุศโลบายอย่างหนึ่งที่ทำให้พืชหลักที่ต้องการปลูก เช่น ไม้ผล ไม้ยืนต้น ไม้ป่ายืนต้น เจริญเติบโตและมีโอกาสรอดสูง เพราะผู้ปลูกจะคอยห่วงใยหมั่นดูแล ทำให้พืชหลัก ดังกล่าวเจริญเติมโตดีกว่าปกติอีกด้วยและหากพืชชนิดใดชนิดหนึ่งจะเบียดเบียนพืชอื่นมากเกินไปก็คอยควบให้เหมาะสมตัดแต่งทรงพุ่มจัดพืชหรือเถาเลี้อยให้เหมาะสมตัดแต่งทรงพุ่มจัดพืชหรือเถาเลี้อยให้เหมาะสม สำหรับพืชพี่เลี้ยงก็ไม่ต้องใส่ใจมาก โดยในหนึ่งหลุมปลูกกล้วยเพียง 1-2 ต้น เท่านั้น คือ ต้นที่กำลังให้เครือ อีกหนึ่งต้นสำรองไว้สำหรับเครือต่อไปนอกนั้นให้ขุดหน่อไปขายหรือไปปลูกที่อื่น
ที่มา : กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ : www.moac.go.th, www.sarakaset.com
บทความอื่นที่น่าสนใจ